جیره نویسی در پرورش شترمرغ

جیره ای که تمام مواد مغذی مورد نیاز پرنده را در بر داشته باشد ، غذای کامل نامیده می شود .

فرمولاسیون جیره‌های طیور یک اصل ثابت نیست ،  جیره نویسی در پرورش شترمرغ بر اساس هدفی که از پرورش شترمرغ دنبال می کنیم ،متغیر است و تفاوت قیمتهای مواد اولیه غذایی و بهبود در مدیریت تغذیه ، باعث تعویض فرمولاسیون جیره خواهد شد .

 

تغذیه اختیاری و تغذیه کنترل شده :

طیور می توانند مصرف غذای خود را بر حسب احتیاجاتشان کنترل کنند . در گذشته غذای کاملاً مش « آردی » در دسترس طیور قرار می گرفت . این نوع خوراک در تمام مدت در دسترس طیور قرار می گرفت . اما بعد ها معلوم شد این روش غیر اقتصادی می‌باشد . چون پرنده در این روش میل به پرخوری نموده و بسیار سنگین می شود . و تولید تخم مرغ و افزایش وزن آنان جنبه اقتصادی ندارد . در بعضی از سویه ها هنوز به‌روش اختیاری غذا در دسترس گله قرار می‌گیرد . دز واریته‌های سنگین وزن چه از سویه تخمگذار و یا گوشتی مصرف غذای گله مادر باید به‌روش کنترل شده انجام گیرد .

شکل غذا :

جیره‌های طیور به سه شکل مش ، ‌کرامبل و پلت می باشد .

فرم مش ( آردی )

در این شکل از غذا مواد اولیه غذایی جیره به شکل آسیاب شده هستند . اما طیور علاقه‌ای به جیره‌هایی که از ذرت بسیار ریز تشکیل شده باشد ندارند ، زیرا این‌گونه مواد چسبناک هستند . در فرم مش میزان مصرف غذای طیور افزایش می‌یابد . اگر غلات خیلی ریز شوند ، طیور در درجه اول مایل به مصرف غلاتی خواهند بود که اندازه شان درشت‌تر است و مواد ریز برای مصرف نهایی در دانخوری باقی می‌مانند .بنابر این در مصرف دان فرموله شده اشکال ایجاد خواهد شد .

اندازه ذرات و تأثیر آن :

اندازه ذرات جیره مش در مصرف آب آشامیدنی موثر است . هر چه ترکیب جیره مش درشت تر باشد میزان مصرف آب آشامیدنی کمتر می‌شود . این موضوع در میزان آب مدفوع تأثیری ندارد .

تأثیر حجم غذا در مصرف آب :

هر چه غذا دارای حجم بیشتر باشد . یعنی فیبر آن بالا باشد مصرف آب بیشتر خواهد شد . به همین دلیل آب مدفوع نیز افزایش می‌یابد . هرچه جیره‌های طیور دارای انرژی بالاتر و حجم کمتر داشته باشد ، مصرف و دفع آب نیز کمتر می‌باشد .

پلت :

جیره‌ای که به صورت مش بوده و طی مراحل خاص از دستگاههای پلت‌زنی عبور می‌کند و به شکل استوانه های کوچک در اندازه‌های مختلف تحت عنوان پلت نامیده می‌شود . با مصرف غذای پلت ، ماکیان قدرت انتخاب قسمتهای مشخص از جیره غذایی را از دست می دهند و باید غذا را بطور کامل مصرف نمایند . مزیت مصرف پلت برای پرندگان جوان که مصرف غذای آنان کم است می باشد . همچنین وقتی بخواهیم که دارو را از طریق خوراک در اختیار دام قرار دهیم ، مصرف پلت دارای اهمیت می‌شود .   

فواید و معایب پلت :

تولید پلت باعث بالا رفتن هزینه است ، در صورتیکه هزینه مصرف شده جهت تولید پلت قابل برگشت باشد باید فواید و معایب پلت بررسی گردد .

فواید پلت :

1- کاهش گرد و غبار از جیره .

2- حمل و نقل راحت ، پرت دان پلت کمتر است .

3- آلودگی کمتر در هنگام ذخیره نمودن خوراک .

4- آلودگی کمتر در هنگام ذخیره نمودن خوراک .

5-  برای پخش دان پلت کارگر کمتری مورد نیاز است .

6-  در خوراک پلت خوراکهایی که پرنده از مصرف آن خود داری می‌کنند ، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد .

7- ریخت و پاش دان از دانخوری کمتر می‌شود .

معایب پلت :

1- باعث افزایش هزینه خوراک می شود .

2- افزایش مصرف آب .

3- افزایش رطوبت مدفوع .

4- افزایش بروز کانی‌بالیسم .

کرامبل :

حدواسط غذای مش و پلت می باشد . هنگامی‌که پلت هادرشت آسیاب شوند ، محصولی بوجود می‌آید که به آن کرامبل گویند . ذرات کرامبل باید حد واسط در نظر گرفته شود ، بهترین کرامبل معمولاً دارای مقداری ذرات ریز می باشد. این موضوع باعث افزایش زاندمان مصرف دان می شود . که این موضوع باعث جلوگیری از عارضه کانی‌بالیسم می شود .

 او ماج :

در گذشته ، مرطوب کردن جیره های مش متداول بوده است . با این فرض که این عمل باعث افزایش مصرف غذا می شود . اما این امر برای مدت 1 الی 2 روز است . و طیور بزودی میزان مصرف غذا را تنظیم می کنند .مرطوب کردن جیره مش نتایج زیر را بدنبال نخواهد داشت  :

1- افزایش تولید تخم مرغ

2- افزایش وزن تخم مرغ

3- افزایش رشد

4- بهبود ضریب تبدیل غذا

منابع مورد استفاده :

1 – خوراکها و خوراک دادن و جیره نویسی – دکتر مسعود هاشمی – انتشارات فرهنگ جامع – چاپ دوم پاییز 1375

2- راهنمای کامل پرورش طیور – دکتر محسن فرخوی – واحد آموزش و پژوهش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر –چاپ چهارم تابستان 1378